Sosyolojik Etkinin Önemi
Sanayi devriminin sonucu olarak ortaya çıkan çevre sorunlarıyla mücadele edebilmek için uluslararası arayışlar başlamıştır. 1970 yılında Tabiatın Korunması Hakkında Avrupa Konferansı ve 1972 yılında Stokholm’de düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre ve İnsan Konferansı, sanayileşmenin ortaya çıkardığı çevre sorunlarının masaya yatırıldığı ilk küresel girişimler olmuştur. Öncelikle büyük ölçekli yatırımlara yönelik Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) çalışmalarıyla başlayan süreç, daha sonraları bu yatırımların belirgin sosyal etkilerinin gözlemlenmesinin ardından Sosyal Etki Değerlendirme (SED) kavramının da eklenmesiyle beraber gelişerek devam etmiştir. Sosyal etki, altyapı ve kalkınma projelerinin, projenin yürütüleceği bölgesel ve ulusal coğrafi alanda bulunan yerel sakinler, özel sektör ve kamu kuruluşları üzerine olabilecek ve projenin ekonomik ömrü boyunca ya da daha uzun sürelerle devam etmesi muhtemel geçici ya da kalıcı etkilerdir.
SED kavramı, farklı sektörlere yönelik olarak çeşitli tanımlar içerse de Uluslararası Etki Değerlendirme Birliği (IAIA)’nin yapmış olduğu tanımına göre, “Planlanan bir girişim (politikalar, programlar, planlar, projeler vb.) ile bu girişime bağlı olarak ortaya çıkan sosyal değişimden doğrudan veya dolaylı olarak kaynaklanan her türlü pozitif veya negatif etkinin değerlendirilmesi, izlenmesi ve yönetimidir. Burada temel amaç, sürdürülebilir ve eşitlikçi biyofiziksel ve sosyal bir çevrenin oluşturulmasıdır.
Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi” kavramı, tarihsel ve ekonomik bağlamlardan ayrı tutulmamalıdır. Çevre sorunlarının yaygın bir şekilde yaşanmaya başlandığı 20. Yüzyılın ikinci yarısı, karar mekanizmalarında halkın katılımının teşvik edildiği bir dönemdir. Türkiye’de AB uyum süreci çerçevesinde çevre mevzuatında yenilikler yapılmış olsa da sosyal anlamda boşluklar devam etmektedir. Bu nedenle, ÇED Yönetmeliği’nin kapsamlı bir sosyal etki değerlendirme sürecini de içerecek şekilde revize edilmesi gerekmektedir
Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED), Proje yapım ve işletiminin fiziksel, doğal, kültürel, sosyal ve sosyoekonomik çevre üzerindeki etkilerinin araştırılması çalışmasıdır. ÇSED Raporu; Projeyi ve çevresel ve sosyal koşullar üzerindeki olası etkilerini tanımlamakta, Projenin nasıl tasarlandığını, olumsuz etkilerinin en aza indirilerek yararlarının en üst seviyeye çıkarılması için ne gibi uygulamalar yapılacağını açıklamaktadır.
Kaynak: Uluslar arası ÇED Kongresi Bildiri Kitabı
-
Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED), Proje yapım ve işletiminin fiziksel, doğal, kültürel, sosyal ve sosyoekonomik çevre üzerindeki etkilerinin araştırılması çalışmasıdır. ÇSED Raporu; Projeyi ve çevresel ve sosyal koşullar üzerindeki olası etkilerini tanımlamakta, Projenin nasıl tasarlandığını, olumsuz etkilerinin en aza indirilerek yararlarının en üst seviyeye çıkarılması için ne gibi uygulamalar yapılacağını açıklamaktadır.